Kahve tarımı, tropikal iklim koşullarında, dünya çapında milyonlarca çiftçi tarafından yapılan bir tarım türüdür. Yüksek ekonomik ve sosyal değer taşıyan kahve, birçok ülkenin ihracatında önemli bir rol oynar. İşte kahve tarımı hakkında detaylı bilgiler:
1. Kahve Yetiştirme Koşulları
Kahve bitkisi, belirli iklim ve toprak koşullarına ihtiyaç duyar:
- İklim:
- Tropikal bölgelerde, ılıman sıcaklıklarda (15-30°C) yetişir.
- Don olaylarına karşı hassastır.
- Yüksek nem ve düzenli yağış (yıllık 1200-2200 mm) gereklidir.
- Rakım:
- Arabica kahvesi, 600-2000 metre arası rakımlarda yetişir.
- Robusta kahvesi ise daha düşük rakımlara dayanıklıdır.
- Toprak:
- İyi drene edilmiş, organik maddece zengin volkanik veya kumlu topraklar idealdir.
- Hafif asidik pH (6-6.5) tercih edilir.
2. Kahve Çeşitleri
Kahve tarımında iki ana tür yaygındır:
- Arabica (Coffea arabica):
- Dünya kahve üretiminin büyük kısmını oluşturur.
- Daha hassas ve kaliteli kabul edilir.
- Robusta (Coffea canephora):
- Dayanıklı ve yüksek kafein oranına sahip.
- Düşük rakımda ve sıcak alanlarda yetişir.
3. Kahve Ağacının Yetişme Süreci
- Dikim:
- Kahve bitkisi, tohum veya fidelerle yetiştirilir.
- Gölge sağlayan bitkilerle birlikte dikilmesi, aşırı güneşten korur.
- Büyüme Süresi:
- Kahve ağacı, genellikle 3-4 yılda meyve vermeye başlar.
- Sağlıklı bir ağaç 20-30 yıl boyunca ürün verebilir.
- Bakım:
- Düzenli sulama ve budama gereklidir.
- Zararlılar ve hastalıklarla mücadele (örneğin, kahve yaprak pası) önemlidir.
4. Hasat ve İşleme
- Hasat:
- Meyveler, elle veya makinelerle toplanır. Elle toplama yöntemi, yüksek kaliteli kahve için tercih edilir.
- Hasat genellikle yılda bir kez yapılır, ancak bazı bölgelerde iki hasat dönemi olabilir.
- İşleme:
- Islak İşlem: Meyveler yıkanır ve fermente edilir, daha temiz bir lezzet elde edilir.
- Kuru İşlem: Meyve doğal yollarla kurutulur, daha tatlı ve yoğun aromalar oluşur.
- Bal İşleme: Yıkama ve kurutma arasında bir yöntemdir.
5. Kahve Tarımının Zorlukları
- İklim Değişikliği: Artan sıcaklıklar ve değişen yağış modelleri üretimi tehdit eder.
- Zararlılar ve Hastalıklar: Kahve bitkisi, kahve yaprak pası ve böcek zararlarına karşı hassastır.
- Adil Ticaret Sorunları: Küçük çiftçilerin düşük fiyatlarla mücadele etmesi gereklidir.
6. Sürdürülebilir Kahve Tarımı
- Gölge tarımı ve biyolojik çeşitliliğin korunması.
- Organik gübreleme ve suyun verimli kullanımı.
- Çiftçilere adil ticaret sertifikalarıyla destek verilmesi.
Son derece keyifli bir içecek haline gelen kahve çekirdekleri ortaya çıkarmak için kahve ağacı tarımı Yengeç ve Oğlak dönencesi arasında tropikal iklimli bölgelerde ağırlıklı olarak tarımı yapılmaktadır.
Uzmanlar toprağın, aldığı su, güneşlenme zamanı, nem kahvenin tadını ve aromasını değiştiğine dikkat çekmektedirler. Buna göre eğer kahve yanardağın eteğinde yetiştiriliyorsa kül kokarken muz ağaçlarının gölgesinde yetişiyorsa daha aromatik bir tadı oluyor.
Kahve tarımında en çok dikkat çeken ülke Brezilya’dır. Brezilya kahve üretiminde dünya birincisi olurken onu Vietnam ve Kolombiya ülkeleri takip etmektedir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Ekonomik ve Sosyal Dairesi, istatistiksel verilere göre şöyledir:
Brezilya
Vietnam
Kolombiya
Endonezya
Etiyopya
Meksika
Hindistan
Peru
Guatemala
Honduras
